Psikolog Merve Demir Yazdı. 'Alkol ve Madde Bağımlılığı'

ALKOL VE MADDE BAĞIMLILIĞI

Vücudumuzda biyolojik ve psikolojik hasara yol açan , sakinleştirici ya da uyarıcı etkileri olan kimyasal maddelere genel olarak ‘uyuşturucu madde' denir. Bu maddeleri çeşitli sebeplerle kullanmayı deneyen kişilerde , kullandıkları madde çeşidine göre bazen ilk bazen de diğer kullanımlardan sonra bağımlılık gelişebilmektedir. Alkol ve madde bağımlılığı, hem bireyi hem sosyal olarak aile.çevre ve toplumu etkileyen bir olgudur. Temelde önemli olan kişinin hangi maddeye bağımlı olduğu değil, bu maddeyi kullanması sebeplerinin ortaya çıkarılmasıdır.

Alkol ve Madde Bağımlılığının Sebepleri Nelerdir ?

Alkol /Madde kötüye kullanımı bireyde ruhsal , fiziksel ya da sosyal bazı sorunlara neden olmakta ve bireyin aile dinamiklerini olumsuz etkilemektedir.  Kişiler arasında nedenleri farklılık göstermekle birlikte , akran baskısı, yetişkinlerin model alınması, aile ve özel hayatta karşılaşılan sorunlardan kaçma isteği, , strese dayanıksızlık, medya faktörü, sosyalleşmek adına araç olarak görülmesi gibi nedenler sayılabilmektedir. Bağımlılık nedenleri arasına genetik faktörlerin ve bağımlı ebeveynlerin bağımlı olmayan ebeveynlerin çocuklarına kıyasla daha yüksek oranda yatkınlıkları olduğu bazı araştırmalarda da belirtilmektedir.

Peki Bu Süreçte Ailenin Rolü ve Sosyal Desteğin Önemi Nedir ?

Kişilerin aile yaşantılarında , özellikle çocukluk dönemlerinde , gereksinim duydukları sevgiyi ve alakayı görmeleri önemlidir. Bireylerin çocukluk dönemlerinde , anne baba arasında sık ve şiddetli yaşanan kavga ortamlarında bulunmaları, ebeveynleri tarafından aşırı kısıtlayıcı ya da iletişim konusunda problemlerinin yaşanması , aile içinde iletişime dayalı olmaktan ziyade dürtüsel davranım örüntülerinin bulunması durumlarında , ileriki dönemler de kişide alkol veya madde kullanımı ve bağımlılığına yatkınlık oluşabilmektedir. Ebeveylerin , alkol ya  da diğer maddeleri kullanma alışkanlıkları, hem eşe hem de çocuklara yönelik istismar ve şiddetin yoğun olduğu , çeşitli sorunlarla karşılaştıklarındaki tavır ve tutumları bunlarla nasıl başa çıktıkları ilerleyen zamanlarda da çocuklarının çeşitli sorunlarla karşılaştıklarında , geçmiş deneyimlerinden ve gözlemlerinden , ebeveynlerini örnek almasına sebep olabilecektir.

Bir çok araştırma göstermektedir ki , kişinin çevresinde hissettiği sosyal destek , kendisine biçtiği değer ile paralellik göstermekte , bağımlılık davranışlarında bulunan kişilere karşı toplumun damgalama eylemleri , dışlama ve ayrımcılığı da beraberinde getirmektedir. Sosyal destek , zor şartlar altında , şahısların ruhsal baş etme motivasyonlarını pozitif anlamda etkileyerek , sorunun etkisini azaltıp ,olumsuz durumlarla ilgili algıyı değiştirebilmektedir. Madde kullanmanın insan vücudunda oluşturduğu istek ve kullanılmadığında duyulan yoksunluğun yarattığı zorlayıcı etkileri bağımlı kişinin hayatında zorlu bir süreç yaratmaktadır. Yaşadığı çevre tarafından dışlanabilen kişiler buna paralel olarak yalnızlığa ya da zararlı ortamlara daha hızlı sürüklenebilmektedir. Halbuki özellikle zorlandığı bu dönemde , sorun ve hastalık sürecinde bu kişilere verilecek olan işlevsel aile ve sosyal desteğin , bağımlılık gibi gizlenen bir problemin ortadan kaldırılmasında önemli katkıları olacaktır.

Bireyin ve ailenin birlikte aile merkezli bir yaklaşımla  ele alınması, aile sistemi içinde oluşan zarar verici öğeleri tanımlama ve duyguların paylaşımını geliştirmek için aile terapisi , bireysel terapi ve grup maskeleri önerilmektedir. Bununla birlikte stres yönetimini , atılganlık, sorun çözme ve iletişim becerileri gibi konularda verilecek eğitimlerin de etkili olacağı söylenebilir. Sürecin zorluğuna rağmen, psikolojik ve farmakolojik profesyonellerin yanında ,arkadaş ya da sosyal çevreden  gelen destek ile birlikte , bağımlılık tedavi edilebilen bir hastalıktır. 

Sevgiler

Psk. Merve DEMİR