Psikolog Merve Demir, 'Özgüven eksikliği nedenleri ve nasıl giderilir?'

ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ NEDENLERİ, EKSİKLİĞİ NASIL GİDERİLİR ?

Özgüven ( Benlik Saygısı) kişinin kendisiyle ilgili yaptığı değerlendirme sonrasında kendinden memnun olup olmaması, kendini bedensel ve psikolojik olarak yeterli, güçlü, önemli, başarılı , sağlam bulup bulmamasıyla , kendisinin nasıl bulduğuyla ilgili bir kavramdır. Kişinin kendinden hoşnut olması benlik saygısının ve özgüveninin yüksek olduğunun göstergesidir. Benlik saygısı kişinin diğer insanlarla nasıl ilişkiler kuracağını, ilişki içindeki pozisyonu ve gücünü belirlemedeki en önemli psikolojik özelliktir. Bir kişinin özgüveninin olmaması diye bir şey söz konusu değildir. Yalnızca düşük ve yüksek özgüvene sahip olmak olarak tanımlanan bir durum vardır.

ÖZGÜVEN DUYGUSU NASIL OLUŞUR ?

Doğduğumuz andan itibaren bilinçli ya da bilinçsizce bazı davranışlar sergileriz ve her davranışımıza karşı çevredeki insanlardan özellikle ailemiz tarafından geribildirimler alırız. Diğer insanlar bizim için birer ayna görevi görürler. Büyüme evresi boyunca çocuk yaptığı her davranışa karşı çevreden aldığı tepkileri değerlendirir ve yaptığı şeyin iyi ya da kötü olduğuna dair bir sonuca ulaşır. Örneğin yaptığı resmi babasına gösterip “baba bak resmim nasıl olmuş ” diye soran bir çocuğa babasının çok güzel olmuş demesi durumunda çocuk başarılı ve yetenekli biri olduğunu düşünecektir. Ya da tam tersi güzel olmamış hatta abin senden daha güzel resim yapıyor şeklinde bir karşılaştırmaya maruz kalması durumunda çocuk kendini yetersiz ve diğerlerinden daha aşağı görecektir. Böyle durumların birçok kez tekrarlanması halinde çocuk kendini yetersiz görmeye başlayacak ve başka şeylerden uzak duracak, yanlış yapma ve eleştirilme korkusuyla kendini değersiz hissedecektir. Eleştirilen, yaptığı olumlu şeyleri değersizleştiren ya da görmezden gelinen, sık cezalandırılan , davranışları konusunda engellenen kişilerin özgüvenleri daha düşük olmaktadır.  Özgüven kişinin bir şeyler yapmaya çalışıp başarı duygusu yaşamasıyla gelişebilen bir durumdur. Bazı ebeveynler çocuklarına kötü davranmazlar ama aşırı koruyucu davranışlar sergileyerek her şeyi çocuğun yerine yapmaya kalkarlar. Kendi başına hiçbir şey yapmayan çocuğun, zorlukları aşıp başarma duygusunu yaşayamadığı için ya özgüveni daha  az olacaktır ya da altı boş bir özgüven duygusu gelişecektir. Bu tip durumlarda bağımlı kişilik özellikleri de sıkça gözlemlenmektedir.

ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİNİN BELİRTİLERİ

-Karar almada zorlanma

-Sıkça başkalarına ihtiyaç duyma.

-İlişkilerde sınır koyamama.

-Sosyal ortamdan kaçınma, konuşma sunum yapmaktan çekinme.

-Fikrini söyleyememe; söylerse onaylanmayacağı ya da küçük düşeceğine inanma.

-Utanç , suçluluk,sevilmeme hissi.

-Eleştirilere karşı hassas olma.

-İçe kapanma, asosyal olma.

-Olumlu başarılı yönlerini görmezden gelme.

-Olaylardan çabuk ve yüksek düzeyde olumsuz etkilenme, hızla umutsuzluğa kapılma.

-Düşük beklentilere sahip olma.

ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ NASIL GİDERİLİR?

Benlik saygısı bireyin kişilik yapısıyla doğrudan ilişkisi olduğu için uzman bir müdahale gerekmektedir. Gerçek anlamda özgüven eksikliğinizi gidermek istiyorsanız uzman bir psikologdan destek almanız gerekmektedir. Özgüven eksikliğini gidermek ya da özgüveni arttırmak için uygulanan bir çok farklı psikoterapi yöntemi bulunmaktadır. Özellikle öne çıkan iki terapi yaklaşımı vardır ki biri bilişsel davranışçı psikoterapi ve dinamik yönelimli psikoterapidir.

Bilişsel davranışçı terapide kişinin dünyayı, kendini ve diğer insanları algılayış şekli yeniden ele alınarak kişinin olaylara daha rasyonel bakması hedeflenir. Bu sürecin ardından kişinin bu gününü etkileyen algılarının geçmişte nasıl oluştuğu ele alınarak geçmiş yaşam olaylarına müdahale edilmesiyle yoluyla benlik kavramı yeniden yapılandırılır. Dinamik terapiyönteminde ise kişinin geçmişten bugününe yansıyan deneyimleri, tekrar eden davranış ve olay döngüleri yeniden ele alınarak düzenlenir.

Son olarak özgüveni arttırmanın en etkili ve gerçekçi yolu psikoterapi ve psikolojik destek olsa da bazı küçük öneriler yardımcı olabilir:

-Olumlu yanlarınızı keşfedin.

-Hayatta başardığınız şeylerin listesini yapın.

-Hayatta sizin için önemli olan şeyleri ve ulaşmak istediğiniz hedefleri belirleyin ve ulaşma yollarını araştırın.

-Hedeflerinize ulaşmak için süreci küçük adımlara bölerek başlayın.

-Olumsuz iç konuşmalarınızı yakalayın ve pozitifiyle değiştirin.

-Mükemmel olmaktan vazgeçin.

-Sizi destekleyen kişilerle daha çok zaman geçirin.

-Unutmayın özgüveniniz arttıkça başarmayacaksınız, bir şeyler yaptıkça-başardıkça özgüveniniz artacak.

-Şikayetçi olmaktan ve kendinizi eleştirmekten vazgeçin.

Sevgiler

Psikolog Merve DEMİR